Χαιρετισμοί και συμπεράσματα

Χαιρετισμοί


Γρηγόριος Σκαλκέας, Ακαδημαϊκός, Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών

     Ο Νικόλαος Γ. Πολίτης συγκαταλέγεται, στις κορυφαίες πνευματικές φυσιογνωμίες του νεότερου ελληνισμού. «Πατέρα» της ελληνικής Λαογραφίας τον έχουν χαρακτηρίσει και ο ποιητής Γ. Δροσίνης τον  χαρακτηρίζει «μάγο, προφήτη, οδηγό». 
     
     Οραματιστής ενός πολιτισμού στηριγμένου στις αρχαιοελληνικές αξίες και εμβολιασμένου με τις ιδέες του ευρωπαϊκού ουμανισμού προσπάθησε με τις παρεμβάσεις του να καθοδηγήσει, όσο κι αν αυτό ακούγεται σήμερα παράξενα, προσπάθησε, λοιπόν, να ποδηγετήσει τις γενιές των πεζογράφων - ηθογράφων,  ζωγράφων, θεατρικών συγγραφέων, ποιητών, εν γένει των πνευματικών ανθρώπων που δημιούργησαν κατά το διάστημα 1880-1920. Διάστημα ούτως ή άλλως κρίσιμο για την διαμόρφωση της φυσιογνωμίας του νέου ελληνικού πολιτισμού.
        
     Συγχαίρω την Οργανωτική Επιτροπή του Συνεδρίου, τον ακούραστο συνάδελφο κ. Δρακάτο, Πρόεδρο της Εφορευτικής Επιτροπής του Κέντρου Λαογραφίας, την Διευθύντρια κ. Καμηλάκη και γενικά το ιδιαίτερα δημιουργικό Κέντρο Λαογραφίας για το συνέδριο, που αρχίζει σήμερα και εύχομαι τα συμπεράσματά του να προωθήσουν την ιδέα της διάσωσης και προαγωγής του λαϊκού πολιτισμού στον αιώνα της παγκοσμιοποίησης.


Κώστας Καρτάλης, Γενικός Γραμματέας Ολυμπιακών Αγώνων

     Με το Κέντρο Λαογραφίας η συνεργασία μας στο πλαίσιο της Εκθέσεως «Ελαίας Εγκώμιον» στο χώρο της Ακαδημίας Αθηνών την άνοιξη του 2004 είναι στενή και εποικοδομητική.   
  
     Ο Νικόλαος Γ. Πολίτης συγκαταλέγεται, στις κορυφαίες πνευματικές φυσιογνωμίες του νεότερου ελληνισμού. Πατέρας της ελληνικής λαογραφίας αλλά και οραματιστής της πλήρους σύμπλευσης του ελληνικού κράτους με τα ιστορικά πεπρωμένα των ευρωπαϊκών κρατών, ιδέα στην οποία έταξε όλες τις δυνάμεις του ο Νικόλαος Πολίτης.  Στα πλαίσια του ισόβιου αγώνα του για την ουσιαστική αναβάπτιση της πνευματικής ζωής του έθνους στις αξίες του ελληνικού πνεύματος αλλά  και του ουμανισμού της Δύσης δικαιώνεται ο χαρακτηρισμός του ως «κατά πάντα εθνικού ανδρός», αλλά ερμηνεύεται και η γενικότερη στάση του ως διανοούμενου, επιστήμονα και ενεργού πολίτη.

     Η αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων της αρχαιότητας υπήρξε όραμα πολλών εξόχων πνευμάτων από τους ουμανιστές ως τους ρομαντικούς, που επηρεασμένοι από τις ιδέες του κινήματος του νεοκλασικισμού του 18ου και του 19ου αιώνα ταξίδευαν στην Ελλάδα και διαπίστωναν την εγκατάλειψη των αρχαιολογικών χώρων.    
        
     Στην Ελλάδα μετά την απελευθέρωση η πρώτη σκέψη για την αναγέννηση της ιδέας του Ολυμπισμού έγινε στην ευρύτερη περιοχή της ίδιας της Ολυμπίας, στον δήμο Λετρίνων (Πύργου), το έτος 1838.  Η πραγματική όμως απαρχή των νεότερων Ολυμπιακών Αγώνων, στηρίχθηκε στη γενναία χορηγία του εθνικού ευεργέτη Ευαγγέλου Ζάππα, για την καθιέρωση των Ολυμπίων (1859 κ.εξ.), μιας μεγάλης, πανελλήνιας πανηγύρεως, και εκθέσεως των επιτευγμάτων και των παντός είδους προϊόντων των συγχρόνων Ελλήνων, χωρίς καθαρά αθλητικό χαρακτήρα. Έτσι τα Ολύμπια υπήρξαν  ο προάγγελος των Ολυμπιακών Αγώνων, οι οποίοι προσέλαβαν διεθνή χαρακτήρα χάρη στο έξοχο πνεύμα και τη δράση του Πιέρ ντε Κουμπερτέν.
         
     Στην εθνική αυτή προσπάθεια, θα ήταν παράδοξο να λείψει ο Νικόλαος Πολίτης (1852-1921), που φαίνεται να πρωτοστάτησε σχεδόν σε κάθε σημαντική επιστημονική, πνευματική, εθνική και κοινωνική εκδήλωση της ελληνικής ζωής τότε, ώστε δικαίως ο Γ. Δροσίνης, εκπροσωπώντας την λογοτεχνική και όχι μόνο γενιά του 1880 και εξής, να τον χαρακτηρίσει «μάγο, προφήτη, οδηγό μας». 
       
      Έτσι ο Ν. Γ. Πολίτης υπήρξε ένας από τους εφόρους των Αγώνων Έφοροι των αγώνων, οι οποίοι είχαν την κύρια ευθύνη της διεξαγωγής τους, ήταν ο Πρίγκηπας Γεώργιος ως Πρόεδρος, ο πατέρας της Γυμναστικής στην Ελλάδα Ιωάννης Φωκιανός, αντιπρόεδρος, και μέλη, εκτός από τον Πολίτη, ο υφηγητής Γ. Στρέιτ και ο Ιωάννης Γενήσαρχης. Για την επιτυχή διεξαγωγή των αγώνων η αθλητική Σύνοδος των Παρισίων είχε υποδείξει τη συγκρότηση ειδικών επιτροπειών» (επιτροπών). Αυτές ήταν αναγκαίες από οργανωτικής πλευράς αλλά και διότι η γυμναστική και γενικά ο αθλητισμός δεν είχαν αναπτυχθεί στην Ελλάδα τόσο, ώστε να μπορεί η χώρα να στηριχθεί στα γυμναστικά και αθλητικά της σωματεία, για να έχει ευπρεπή παρουσία και επιτυχίες και σε αγωνιστικό επίπεδο κατά τους αγώνες]. Ο Νικόλαος Πολίτης μάλιστα ήταν μέλος της σημαντικής «Επιτροπείας Αθλητικών Ασκημάτων και Γυμναστικής» και στην οποία ήταν Πρόεδρος ο Ιωάννης Φωκιανός και γραμματέας ο Γεώργιος Στρέιτ.
        
     Σημαντική και ενδιαφέρουσα υπήρξε και η συγγραφική παραγωγή του Πολίτη για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896 ή με αφορμή αυτούς. Έτσι στον τόμο που εξέδωσε ο Κάρολος Μπεκ για τους Αγώνες δημοσιεύει το αρχαιολογικό κυρίως και ιστορικό άρθρο του «Το Παναθηναϊκόν Στάδιον». 
         
     Στο πανηγυρικό λεύκωμα «Η Ελλάς κατά τους Ολυμπιακούς Αγώνας του 1896» ο Πολίτης δημοσιεύει μεταξύ άλλων λογίων, συγγραφέων, καθηγητών Πανεπιστημίου κλπ., τη γνώμη του για την επιτυχία των Ολυμπιακών αγώνων του 1896, που μόλις είχαν τελειώσει, όπου διατυπώνει επίκαιρες και σήμερα σκέψεις για τον χαρακτήρα των αγώνων.
       
     Από τα παραπάνω γίνεται νομίζω εμφανής ο ενεργός ρόλος του μεγάλου λαογράφου Νικολάου Πολίτη στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896, τόσο προς την επιτυχή οργάνωση και διεξαγωγή τους, όσο και συμμετέχοντας στην πνευματική κίνηση που είχε αφετηρία, αφορμή και κίνητρο τους αγώνες αυτούς. Μετά την τόσο καθοριστική και πολύ γνωστή συμμετοχή του Δημ. Βικέλα στην αναβίωση των αγώνων και την πρώτη διεξαγωγή τους στην Αθήνα, γίνεται γνωστή και η συμμετοχή του Νικολάου Πολίτη σ’ αυτούς, στους οποίους συνέβαλαν και άλλοι Έλληνες λόγιοι και πνευματικοί άνθρωποι του τέλους του 19ου αιώνα. Η συμβολή και των τελευταίων δεν έχει μέχρι σήμερα τονισθεί όπως έπρεπε.
            
     Η ανακοίνωση του κ. Καμηλάκη στο συνέδριό σας για τον Νικόλαο Πολίτη και τους Ολυμπιακούς Αγώνες ελπίζουμε ότι θα προσκομίσει νέα στοιχεία και για την δραστηριότητα αυτή του μεγάλου ανδρός στον οποίο αφιερώνεται το συνέδριό σας.
             
     Καλή επιτυχία.


Πάνος Λιγομενίδης, Ακαδημαϊκός, Επόπτης του Κέντρου Λαογραφίας

Κύριε Υπουργέ,
Κύριε Πρόεδρε της Ακαδημίας Αθηνών,
Κύριε Γενικέ Γραμματέα Ολυμπιακών Αγώνων,
Κύριε Γενικέ Γραμματέα της Ακαδημίας Αθηνών,
Κύριοι Συνάδελφοι Ακαδημαϊκοί, Κύριοι Σύνεδροι, Κυρίες και Κύριοι,

     Πριν από λίγες μέρες παραδώσαμε ως Κέντρο Λαογραφίας στην κωμόπολη της Αμφίκλειας - το έργο εγκαινίασε ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Παιδείας κ. Τσουροπλής - το Μουσείον του Άρτου. Πρόκειται για ένα από τα προγράμματα που διεξάγει το Κέντρο παράλληλα με την προσπάθεια εκσυγχρονισμού του - μηχανοργάνωσης των λειτουργιών του αλλά και μετακόμισης σε ένα νεοκλασικό  κτίριο, του οποίου τα εγκαίνια θα γίνουν εντός των προσεχών μηνών. Παράλληλα διεξάγει μια σειρά από πολύ ενδιαφέροντα Προγράμματα με ευρωπαϊκές συνεργασίες, όπως το ΑΚΡΙΝΕΤ, ένα πρόγραμμα με θέμα τους Ακρίτες της Ευρώπης. Έτσι έρχεται πολύ γρήγορα το Διεθνές  Επιστημονικό Συνέδριο στη μνήμη του ιδρυτή του Νικολάου Γ. Πολίτη, ένα συνέδριο που οργανώθηκε με πολύ μεράκι από τη Διευθύντρια και τους ερευνητές του Κέντρου. Ήταν ένα συνέδριο τιμής - οφειλής στον Πατέρα της Λαογραφίας σε ένα καλό για την ιστορία της πορείας του Κέντρου στάδιο. Αν μάλιστα συνυπολογισθεί και η επιτυχία της εντάξεώς του στα μεγάλα Προγράμματα της Κοινωνίας της Πληροφορίας, το Κέντρο θα είναι σε θέση να επιτελέσει τον προορισμό του ως εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης του Λαϊκού Πολιτισμού. Η Ακαδημία Αθηνών φιλοξενεί το Συνέδριο στο κεντρικό της Μέγαρο θέλοντας να  τιμήσει τον πρωτοπόρο επιστήμονα, τον χαλκέντερο πνευματικό άνθρωπο, τον ιδρυτή της επιστήμης της Λαογραφίας στην Ελλάδα αλλά και να προβάλει το παλαιότερο - προϋπάρξαν της Ιδρύσεώς της - από τα Ερευνητικά Κέντρα της (1918).  Ο Ν. Γ. Πολίτης   με το πολυσύνθετο έργο, τη δράση  και την πολύπλευρη προσωπικότητά του αντιπροσωπεύει μια ολόκληρη εποχή της ελληνικής κοινωνικής, πολιτικής, και πνευματικής ιστορίας στο κρίσιμο μεταίχμιο του 19ου και του 20ου αιώνα. Η θεματική του  Συνεδρίου με υπόβαθρο τον βίο, το έργο  και την  προσωπικότητα του Ν. Γ. Πολίτη, θα έχει ως κεντρικό άξονα την παράλληλη προϊστορία και την  ιστορία του «Λαογραφικού Αρχείου»  που ίδρυσε ο ίδιος επίσημα το 1918 - αλλά επί της ουσίας πριν το 1880 - και το πώς  αυτό μετεξελίχθηκε στο σημερινό «Κέντρον Ερεύνης  της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών». Ένα Ινστιτούτο  που αποτελεί  ένα από τα πρώτα, αν όχι το πρώτο, ερευνητικό ίδρυμα της χώρας με πολυσύνθετο και πολυεπίπεδο επιστημολογικό και γνωστικό αντικείμενο. 

     Το Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών διοργάνωσε το Διεθνές  Επιστημονικό Συνέδριο στη μνήμη του ιδρυτή του Νικολάου Γ. Πολίτη με την ευκαιρία και της μεταστέγασής σε νέο, αυτόνομο κτίριο που απέκτησε με δωρεά του Ιδρύματος Βουδούρη. Η Ακαδημία Αθηνών φιλοξενεί το Συνέδριο στο κεντρικό της Μέγαρο θέλοντας να  τιμήσει τον πρωτοπόρο επιστήμονα, τον χαλκέντερο πνευματικό άνθρωπο, τον ιδρυτή της επιστήμης της Λαογραφίας στην Ελλάδα αλλά και να προβάλει το παλαιότερο - προϋπάρξαν της Ιδρύσεώς της - από τα Ερευνητικά Κέντρα της (1918). 

     Ο Ν. Γ. Πολίτης   με το πολυσύνθετο έργο, τη δράση  και την πολύπλευρη προσωπικότητά του αντιπροσωπεύει μια ολόκληρη εποχή της ελληνικής κοινωνικής, πολιτικής, και πνευματικής ιστορίας στο κρίσιμο μεταίχμιο του 19ου και του 20ου αιώνα. Η θεματική του  Συνεδρίου με υπόβαθρο τον βίο, το έργο  και την  προσωπικότητα του Ν. Γ. Πολίτη, θα έχει ως κεντρικό άξονα την παράλληλη προϊστορία και την  ιστορία του «Λαογραφικού Αρχείου»  που ίδρυσε ο ίδιος επίσημα το 1918 - αλλά επί της ουσίας πριν το 1880 - και το πώς  αυτό μετεξελίχθηκε στο σημερινό «Κέντρον Ερεύνης  της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών». Ένα Ινστιτούτο  που αποτελεί  ένα από τα πρώτα, αν όχι το πρώτο, ερευνητικό ίδρυμα της χώρας με πολυσύνθετο και πολυεπίπεδο επιστημολογικό και γνωστικό αντικείμενο, που αφορά τον άνθρωπο ως δημιουργό και φορέα του παραδοσιακού πολιτισμού, αγροτικού και αστικού. 
         
     Μέσα σε αυτό το πλαίσιο οι ανακοινώσεις θα παρακολουθήσουν εν πολλοίς την ιστορική πορεία του ΚΕΕΛ, σύμφυτη σχεδόν  με την πορεία του Ελληνικού Κράτους, πορεία που επίσης καθόρισε τη συγκρότηση  μιας συνολικής εθνικής ταυτότητας και την ιδεολογία περί της «ελληνικότητας». Οι εξήντα περίπου ομιλητές από διαφορετικούς γνωστικούς χώρους θα προσεγγίσουν  ιστορικά, ερμηνευτικά και κριτικά αυτή τη συμβολή, όπως  και τη μέθοδο έρευνας, αρχειοθέτησης και εν γένει το έργο του ΚΕΕΛ, καθώς και το πόσο αυτά επηρέασαν  διαλεκτικά τις  επιστήμες του ανθρώπου στη χώρα μας, κυρίως τη Λαογραφία, την Εθνομουσικολογία, την Ανθρωπολογία, επίσης  την Αρχαιολογία και την Ιστορία  -αλλά  και την Παιδεία, την εθνική ιδεολογία, τις νοοτροπίες, την αισθητική και άλλα, αφού το ΚΕΕΛ συνέβαλε διαχρονικά και στη  δημιουργία άλλων παράλληλων -κρατικών  και ιδιωτικών- εκπαιδευτικών, ερευνητικών και πολιτιστικών φορέων, μουσείων και συλλογικών  θεσμών.

Εύχομαι καλή επιτυχία.


Κωνσταντίνος Δρακάτος, Ακαδημαϊκός, Πρόεδρος της Εφορευτικής Επιτροπής του Κέντρου Λαογραφίας

     Κύριε Υπουργέ, Κύριε Πρόεδρε της Ακαδημίας Αθηνών, Κύριε Γενικέ Γραμματέα Ολυμπιακών Αγώνων, Κύριε Γενικέ Γραμματέα της Ακαδημίας Αθηνών, Κύριοι Συνάδελφοι Ακαδημαϊκοί, Κύριοι Σύνεδροι, Κυρίες και Κύριοι,
       
     Ως Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου με θέμα «Ο Νικόλαος Πολίτης και το Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας» σας καλωσορίζω στην εναρκτήρια συνεδρία και εύχομαι οι εργασίες του να δικαιώσουν τόσο τις προσδοκίες μας αλλά κυρίως να προωθήσουν τις γνώσεις μας γύρω από μια προσωπικότητα που εδέσποσε στην εθνική, κοινωνική, πνευματική γενικότερα ζωή του τέλους του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ού, του Νικολάου Πολίτη και δρομολόγησε εξελίξεις οι οποίες υπήρξαν καθοριστικές για την καλλιτεχνική, λογοτεχνική, επιστημονική ζωή της χώρας μας. Το πολύπλευρο έργο του που ελπίζουμε ότι θα φωτιστεί με νέα στοιχεία σε συνδυασμό με την πορεία και εξέλιξη του σημαντικότερου δημιουργήματός του, του Λαογραφικού Αρχείου και σήμερα Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας, θα είναι το αντικείμενο που θα συζητηθεί κατά τη διάρκεια του συνεδρίου.

     Η παρουσία «επί ταυτώ» τόσων διακεκριμένων, σχεδόν του συνόλου των Ελλήνων λαογράφων, και μεγάλου αριθμού ξένων επιστημόνων, λαογράφων αλλά και συναφών επιστημονικών κλάδων, εγγυάται την διεπιστημονική προσέγγιση και την πολυφωνία.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω το Υπουργείο Παιδείας και ιδιαίτερα τον Υπουργό Παιδείας κ. Πέτρον Ευθυμίου, ο οποίος εξ αρχής εστήριξε την ιδέα της πραγματο-ποίησης αυτού του συνεδρίου και εξασφάλισε το ποσόν των 14. 700 Ευρὠ από το Εθνικό Ίδρυμα Νεότητος. Επίσης ευχαριστούμε την Διοίκηση της Ακαδημίας Αθηνών για την παραχώρηση της αίθουσας αλλά και την συμπληρωματική οικονομική στήριξη, την Γενική Γραμματεία Ολυμπιακών Αγώνων, με την οποία το Κέντρο μας συνεργάζεται για την μεγάλη Έκθεση «Ελαίας Εγκώμιον» για την προσφορά των εκδόσεών της για τους συνέδρους, τον Σύλλογο Κισαμιτών Αττικής «Η Κίσαμος» για την προσφορά των παραδοσιακών κρητικών προϊόντων της αποψινής δεξίωσης και τους καλλιτέχνες, μουσικούς και τραγουδιστές που θα μας προσφέρουν  αφιλοκερδώς την ψυχαγωγία στα μικρά κενά του πολύ φορτωμένου προγράμματος του συνεδρίου. Τέλος θα ήθελα να ευχαριστήσω την Διευθύντρια του Κέντρου κ. Καμηλάκη και τους ερευνητές και συνεργάτες του Κέντρου για όσους κόπου κατέβαλαν για την πραγματοποίηση του συνεδρίου και όλους τους συνέδρους που πρόθυμα ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση του Κέντρου Λαογραφίας.


Πέτρος Ευθυμίου, Υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων

     Η Ακαδημία Αθηνών φιλοξενεί σήμερα τις εργασίες του  σημαντικού αυτού Συνεδρίου θέλοντας να  τιμήσει τον πρωτοπόρο επιστήμονα, τον χαλκέντερο πνευματικό άνθρωπο και ιδρυτή της επιστήμης της Λαογραφίας στην Ελλάδα Νικόλαο Γ. Πολίτη. Το 2001 συμπληρώθηκαν ήδη ογδόντα χρόνια από το θάνατό του,  ενώ εξ όσων είμαι σε θέση να γνωρίζω, το Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας που ο ίδιος ίδρυσε το 1918 ως «Λαογραφικόν Αρχείον», και το οποίο οργανώνει στη μνήμη του το παρόν Συνέδριο, έχει μπει  σε μια νέα φάση της μακράς δημιουργικής πορείας του με τον μεθοδολογικό και θεωρητικό  εκσυγχρονισμό, τον εμπλουτισμό του ανθρώπινου δυναμικού του,  την ψηφιοποίηση  του υλικού του κατά τις σύγχρονες τεχνολογικές απαιτήσεις και  τη μεταστέγασή του σε νέο, αυτόνομο κτίριο που απέκτησε με δωρεά του Ιδρύματος Βουδούρη.

     Το Υπουργείο Παιδείας έχει παρακολουθήσει από τα πρώτα της βήματα την προσπάθεια του Ν. Γ. Πολίτου για τη συλλογή λαογραφικού υλικού, αφού ο ίδιος διετέλεσε Προϊστάμενος του Υπουργείου, ενώ μέσω του δικτύου των λειτουργών όλων των βαθμίδων της δημόσιας εκπαίδευσης διακινήθηκαν οι κατά καιρούς Εγκύκλιοι για τη συλλογή του λαογραφικού υλικού. Η τελευταία εγκύκλιος εστάλη πρόσφατα από το Υπουργείο και εξ όσων πληροφορούμαι από τη Διευθύντρια του Κέντρου είχε μεγάλη ανταπόκριση μεταξύ των εκπαιδευτικών. Ο κύριος όγκος των χειρόγραφων Συλλογών του ΚΕΕΛ είναι εξάλλου έργο των εκπαιδευτικών, οι οποίοι και το στελέχωσαν ως ερευνητικό δυναμικό με αποσπάσεις ή και εξελίχθηκαν σε μόνιμο προσωπικό του, διατελέσαντες  και διευθυντές. Λαμπρά  παραδείγματα  ο Στίλπων Κυριακίδης, ο Γεώργιος Μέγας, ο Δημ. Λουκόπουλος, ο Γ. Κ. Σπυριδάκης, ο Δημ. Λουκάτος, η Γεωργία Ταρσούλη, ο Σπ. Περιστέρης και άλλοι.

     Ως αρμόδιος Υπουργός αναγνωρίζω την εθνική και εκπαιδευτική σημασία του έργου του Κέντρου Λαογραφίας, συμπαρίσταμαι δε και ενισχύω, με τις δυνατότητες που μου παρέχει η θέση μου, ηθικά και υλικά στην προσπάθεια του εκσυγχρονισμού του. Ωστόσο έχω επίγνωση, όπως νομίζω πως θα δειχθεί και εδώ αυτές τις  ημέρες, ότι το  έργο που επιτελείται στο Κέντρο όσο και το τεράστιο σε όγκο  αποθησαυρι-σμένο και συνεχώς συλλεγόμενο υλικό του, είναι τόσο πολυσχιδές και πολυσύνθετο που απαιτεί μεγάλο αριθμό ανθρώπων και πόρων. Στο πλαίσιο και των σχετικών Προγραμμάτων που παρέχει η Ευρωπαϊκή Ένωση στον τομέα του πολιτισμού, της παιδείας και της έρευνας γίνονται σημαντικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση και το Κέντρο διεκδικεί δυναμικά το μερίδιό του. 

     Το Συνέδριο έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και αφορά τον ευρύτερο  επιστημονικό χώρο όσο και το πλατύ κοινό, καθώς ο Ν. Γ. Πολίτης με το πολυσύνθετο έργο, τη δράση και την πολύπλευρη προσωπικότητά του αντιπροσωπεύει μια ολόκληρη εποχή της ελληνικής κοινωνικής, πολιτικής, και πνευματικής ιστορίας στο κρίσιμο μεταίχμιο του 19ου και του 20ου αιώνα. Αλλά και ως τις ημέρες μας καθώς σφράγισε τη σύγχρονη πολιτισμική ιστορία φέρνοντας στο γνωστικό, επιστημονικό και εθνικό  προσκήνιο τον «Λαό», με την καθιέρωση και τη συστηματική οργάνωση της επιστημονικής συλλογής, αρχειοθέτησης, μελέτης και προβολής των στοιχείων του λαϊκού πολιτισμού με τρόπο και μέσα που συνέβαλαν καθοριστικά και στη διαμόρφωση του νεοελληνικού εθνικού ιδεώδους, τη συγκρότηση  μιας συνολικής εθνικής ταυτότητας και την ιδεολογία περί της «ελληνικότητας».

     Κατά το πρόγραμμα των ανακοινώσεων του Συνεδρίου του οποίου έχω την τιμή να κηρύξω την έναρξη,  με αφετηρία τη ζωή και το έργο του Ν. Γ. Πολίτου θα παρακολουθήσουμε εν πολλοίς την υπεραιωνόβια πορεία του Κ.Ε.Ε.Λ.. Οι ομιλητές  θα προσεγγίσουν  ιστορικά, ερμηνευτικά και κριτικά τη μέθοδο έρευνας και εν γένει το έργο του Κ.Ε.Ε.Λ., καθώς και το πόσο αυτά επηρέασαν διαλεκτικά τις επιστήμες του ανθρώπου στη χώρα μας, κυρίως τη Λαογραφία, την Εθνομουσικολογία, την Ανθρωπολογία, επίσης  την Αρχαιολογία και την Ιστορία  -αλλά και την Παιδεία, την εθνική ιδεολογία, τις νοοτροπίες, την αισθητική και όχι μόνον.
Ευχόμενος καλή επιτυχία, κηρύσσω την έναρξη του Συνεδρίου.


Αικατερίνη Πολυμέρου-Καμηλάκη, Διευθύντρια του Κέντρου Λαογραφίας

Συμπεράσματα Συνεδρίου
«Ο Ν. Γ. Πολίτης
και το Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών»

Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,

     Αγαπητοί φίλοι της Λαογραφίας, που παρακολουθείτε τις εργασίες του συνεδρίου μας, ο απολογισμός της εσοδείας, ο αμητός ενός τετραήμερου συνεδρίου, όπως αυτό που μόλις τελείωσε σήμερα, δεν θεωρώ ότι είναι έργο τόσο απλό. Χρειάζεται νηφαλιότητα, ξεκούραση, που μου λείπει, και επισταμένη επίσκεψη των κειμένων των συνέδρων, εφ’ όσον πολλές φορές για τις ανάγκες της συμμόρφωσης στο χρόνο, αλλά και της συζήτησης τα κείμενα όλων έχουν περικοπεί δραστικά. Έτσι αν θα  επιχειρούσα να δώσω μια εικόνα για το τί έχει κατατεθεί από την πλευρά των συνέδρων θα ήταν λειψή και δεν το επιθυμώ. Έτσι προτιμώ να παραμείνω σε μια αδρομερή σύνοψη, η οποία έχει διατυπωθεί από τους ίδιους τους ομιλητές και τα πραγματικά συμπεράσματα να βγούν από όλους μας όταν θα κυκλοφορηθεί ο τόμος των Πρακτικών, που θα παρουσιάσουμε στον ίδιο χώρο, θεού θέλοντος και Ακαδημίας επιτρεπούσης.
  
     Κατ’ αρχήν μπορώ να πώ ότι όσον αφορά στον βασικό στόχο του συνεδρίου, που ήταν να  τιμήσει τον πρωτοπόρο επιστήμονα, τον χαλκέντερο πνευματικό άνθρωπο και ιδρυτή της επιστήμης της Λαογραφίας στην Ελλάδα αλλά και να προβάλει το παλαιότερο - προϋπάρξαν της ιδρύσεώς της -  από τα Ερευνητικά Κέντρα της σε γενικές γραμμές έχει επιτευχθεί. Και η παρουσία όλες αυτές τις μέρες κοινού που είναι, - εκτός των άμεσα ενδιαφερομένων - από τον ευρύτερο χώρο των ενδιαφερομένων για τον λαϊκό πολιτισμό, ικανοποιεί και την υπόθεση της οργανωτικής επιτροπής ότι το θέμα μας μπορεί και να αφορά στον ευρύτερο  επιστημονικό χώρο όσο και το πλατύ κοινό,  καθώς ο  Ν. Γ. Πολίτης   με το πολυσύνθετο έργο, τη δράση  και την πολύπλευρη προσωπικότητά του αντιπροσωπεύει μια ολόκληρη εποχή της ελληνικής κοινωνικής, πολιτικής, και πνευματικής ιστορίας στο κρίσιμο μεταίχμιο του 19ου και του 20ου αιώνα,  και όχι μόνον, καθώς τη σφράγισε φέρνοντας στο γνωστικό, επιστημονικό και εθνικό  προσκήνιο τον «Λαό», με την καθιέρωση και τη συστηματική οργάνωση της επιστημονικής  συλλογής,  αρχειοθέτησης, μελέτης και προβολής των στοιχείων του λαϊκού πολιτισμού με τρόπο και μέσα που συνέβαλαν καθοριστικά και στη διαμόρφωση του νεοελληνικού εθνικού ιδεώδους.

     Η θεματική του  Συνεδρίου με υπόβαθρο, λοιπόν, το βίο, το έργο  και την  προσωπικότητα του Ν. Γ. Πολίτη, ο οποίος δικαίως κατέχει τον χαρακτηρισμό του «πατέρα και οδηγού» «ονόματι και έργω», και με κεντρικό άξονα την παράλληλη προϊστορία και την  ιστορία του «Λαογραφικού Αρχείου»,  που ίδρυσε ο ίδιος επίσημα το 1918  και τη μετεξέλιξή του στο σημερινό «Κέντρον Ερεύνης  της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών», επίσης έχει επιτευχθεί. Έτσι στο πλαίσιο που είχε προδιαγραφεί οι ανακοινώσεις ακολούθησαν  εν πολλοίς την υπεραιωνόβια πορεία του ΚΕΕΛ, σύμφυτη σχεδόν  με την πορεία του Ελληνικού Κράτους, πορεία που επίσης καθόρισε τη συγκρότηση  μιας συνολικής εθνικής ταυτότητας και την ιδεολογία περί της «ελληνικότητας». Οι εξήντα περίπου ομιλητές από συγγενείς γνωστικούς χώρους προσήγγισαν ιστορικά, ερμηνευτικά και κριτικά αυτή τη συμβολή, όπως  και τη μέθοδο έρευνας, αρχειοθέτησης και εν γένει το έργο του ΚΕΕΛ, καθώς και το πόσο αυτά επηρέασαν  διαλεκτικά τις  επιστήμες του ανθρώπου στη χώρα μας, κυρίως τη Λαογραφία, την Εθνομουσικολογία, την Ανθρωπολογία, επίσης  την Αρχαιολογία και την Ιστορία  -αλλά  και την Παιδεία, την εθνική ιδεολογία, τις νοοτροπίες, την αισθητική. Παράλληλα προς το κέντρο κρατικοί φορείς και ιδιωτικά εκπαιδευτικά ερευνητικά και ευρύτερα πολιτιστικά ιδρύματα παρουσίασαν το σημαντικό έργο τους που έχει τον ίδιο στόχο, την προστασία, μελέτη και προβολή του λαϊκού πολιτισμού στο σύνολό του. Το Κέντρο Λαογραφίας, όπως έχει εξελιχθεί σήμερα, με το πολυσύνθετο και πολυεπίπεδο επιστημολογικό και γνωστικό αντικείμενο που αφορά τον άνθρωπο ως δημιουργό και φορέα του παραδοσιακού πολιτισμού, αγροτικού και αστικού, υλικού και πνευματικού, προφορικού και εγγράμματου, πιστεύει στην διεπιστημονική προσέγγιση των πραγμάτων, σέβεται την ετερότητα στη σκέψη και τη μέθοδο και πάνω από όλα πιστεύει και «λόγω και έργω» στον καλόπιστο διάλογο. Αν ήμουν πολιτικός –και ευτυχώς δεν είμαι- θα έλεγα ότι στους καιρούς μας, που οι επιστήμες του ανθρώπου διατρέχουν θανάσιμο κίνδυνο, δεν μας περισσεύει κανείς. Μακριά από προλήψεις και ιδεοληψίες - στο μέτρο του δυνατού, ας προσπαθήσουμε να πραγματοποιήσουμε σωστά  ο καθένας το «εφ’ ώ ετάχθη». Στο συνέδριό μας έγινε λόγος και πολύ σωστά για τη Λαογραφία, τον όρο εννοώ, που ο Ν. Γ. Πολίτης, προσέδωσε στη νέα επιστήμη. Συγχωρείστε μου να πιστεύω ότι ναι μεν «η επίσκεψις ονομάτων αρχή σοφίας» αλλά  η όπως και αν ερμηνευθεί το αρχή, ως αφετηρία (και κάθε αρχή είναι δύσκολη ή και το ήμισυ του παντός) είτε ως βασική συντεταγμένη της σοφίας, δεν παύει να είναι ένα μέρος της σοφίας. Η ολοκληρωμένη σοφία είναι το ίδιο το έργο. Και για να κλείσω αυτή τη γενική μου αναφορά στο συνέδριό μας θα μου επιτρέψετε να αναφερθώ σε κάτι που η κ. Σκουτέρη, με ρεαλισμό και παρρησία, που την διακρίνει μας είπε: Ο «έλεγχος της πίστης του ονόματος στο έργο» όσον αφορά κατ’ αρχήν στον Νικόλαο Πολίτη, και η παραδειγματική για την ελληνική  Λαογραφία περίπτωση του, που συνοψίζει αποτελεσματικά το λαογραφικό διακύβευμα την έργω διασταύρωση των ιστορικών συνεχειών με την ιστορία και την ανθρωπολογία / εθνολογία καιρός είναι να μας απασχολήσει σήμερα για μια καλύτερη συνεργασία στο αύριο.

Ευχαριστίες

     Την Ακαδημία Αθηνών και ιδιαίτερα τον Πρόεδρο κ. Σκαλκέα, και τον Γεν. Γραμματέα κ. Ματσανιώτη, που πάντα αγκαλιάζουν με ενδιαφέρον τις εκδηλώσεις του Κέντρου, Τον Πρόεδρο της Ε.Ε. του Κέντρου κ. Δρακάτο, τον Επόπτη του Κέντρου κ. Πάνο Λιγομενίδη, το Υπουργείο Παιδείας και ιδιαίτερα στον Υπουργό Παιδείας κ. Πέτρο Ευθυμίου για την παρουσία του κατά την έναρξη του συνεδρίου και το γενικότερο ενδιαφέρον του για το Κέντρο. Την Γενική Γραμματεία Ολυμπιακών Αγώνων και ιδιαίτερα τον κ. Καρτάλη για την συνεργασία μας και την προσφορά στους συνέδρους εκδόσεων της Γ.Γ. Το Εθνικό Ίδρυμα Νεότητας για την Οικονομική ενίσχυση για την διεξαγωγή του συνεδρίου. Τον Σύλλογο Κισαμιτών Αττικής «Η Κίσαμος» για την προσφορά των κρητικών εδεσμάτων, τους μουσικούς και τους οργανοπαίχτες, που μας γοήτευσαν κατά τα διαλείμματα του τόσο πιεστικού σε χρόνο συνεδρίου.