Πρόγραμμα «Δάσος–Ζωή–Πολιτισμός», Έναρξη εκδηλώσεων Παρασκευή 14 Μαΐου 2010

Η Ακαδημία Αθηνών σε συνεργασία με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Νίκης Γουλανδρή πραγματοποιεί προγραμματισμένες ετήσιες, πανελλαδικές εκδηλώσεις με στόχο την ευαισθητοποίηση των νέων στη διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει σειρά εκδηλώσεων σε συνεργασία με Σχολεία, πολιτιστικούς φορείς και Δήμους στην ελληνική περιφέρεια.

Η έναρξη των εκδηλώσεων πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία την Παρασκευή 14 Μαΐου και ώρα 19.00 στην Ανατολική Αίθουσα του Μεγάρου της Ακαδημίας Αθηνών (Πανεπιστημίου 28) με εναρκτήρια ομιλία του Ακαδημαϊκού κ. Πάνου Λιγομενίδη και κεντρική ομιλία της κ. Νίκης Γουλανδρή, εικαστικές εγκαταστάσεις (προβολές) και μουσικό πρόγραμμα με τον Νίκο Ξανθούλη.

Η επιστημονική επιμέλεια, τα κείμενα και ο συντονισμός του προγράμματος είναι της Αικατερίνης Πολυμέρου-Καμηλάκη, Διευθύντριας του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών. Την επιμέλεια της έκθεσης «Ερυσίχθων, σύγχρονη ανάγνωση του μύθου» έχει η Λουΐζα Καραπιδάκη, ιστορικός τέχνης, μόνιμη συνεργάτις του Κέντρου Λαογραφίας. Την οργάνωση και την γραμματειακή υποστήριξη έχει το Κέντρο Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών (Ευάγγελος Καραμανές, Ζωή Μάργαρη, Κλεοπάτρα Φατούρου, Ανθούλα Μπάκολη, Σωκράτης Λούπας).

Ως πρώτη εκδήλωση επελέγη η έκθεση: «Ερυσίχθων, σύγχρονη ανάγνωση του μύθου» (14-18 Μαΐου 2010), που συμβολίζει την αδηφαγία, την αλόγιστη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, που χωρίς μέτρο καταναλώνει πάνω από τις φυσιολογικές του ανάγκες ο άνθρωπος. Την έκθεση υποστηρίζει το Δίκτυο Μουσείων του Κέντρου των Αθηνών και η Ελληνοαμερικανική Ένωση.

Η STAGECOACH theatre arts και οι 40 μαθητές και μαθήτριές της  παρουσίασαν το έργο «Ερυσίχθων» μια μουσικο–χορο–θεατρική παράσταση για μικρούς και μεγάλους την Κυριακή 20 Ιουνίου στο θέατρο Κιβωτός, Πειραιώς 115. Τα παιδιά και οι νέοι ηλικίας από 4 έως 17 ετών, εκπαιδεύονται στις τρείς ερμηνευτικές τέχνες (performance) συνδυαστικά. Η θεατρική διασκευή, βασισμένη στον ομώνυμο αρχαίο μύθο με αναφορές στους Ομηρικούς  και Ορφικούς ύμνους, τραγούδια και χορούς αρχαίων τελετών και γιορτών της παράδοσης, κορυφώνεται σ’ ένα σύγχρονο μουσικό χοροθέατρο. Η παράσταση έγινε δεκτή με ιδιαίτερη θερμότητα από το κοινό.

    5 Ιουλίου 2010: εγκαίνια της έκθεσης  «Ερυσίχθων: Σύγχρονη ανάγνωση του μύθου» στην Ελευσίνα

    Η έκθεση «Ερυσίχθων: Σύγχρονη ανάγνωση του μύθου» παρουσιάζεται στο Πολιτιστικό Κέντρο "Λεωνίδας Κανελλόπουλος" στην Ελευσίνα (Ιούλιος-Οκτώβριος 2010).

Το σκεπτικό της έκθεσης 
    Συνήθως λέμε ότι «η φύση τιμωρεί». Όμως η φύση δεν έχει συναισθήματα για να θυμώνει και να τιμωρεί. Αυτό που φαίνεται σε μας ως τιμωρία είναι το αποτέλεσμα των ενεργειών μας, όταν αυτές διαταράσσουν την ισορροπία των στοιχείων της. Οι παρεμβάσεις του ανθρώπου, όταν κατευθύνονται από την πλεονεξία, την αδηφαγία και την απερισκεψία είναι επικίνδυνες, είτε πρόκειται για την καταστροφή ενός δάσους ή ενός αλσυλίου, είτε για την μόλυνση της ατμόσφαιρας, των ποταμών και των θαλασσών. Ο πρωτόγονος άνθρωπος, αντιμέτωπος με τα στοιχεία της φύσης τα θεοποίησε και απέδιδε σ’ αυτά τιμές για να τα εξευμενίσει. Όσο οι γνώσεις του για το φυσικό περιβάλλον αυξάνονταν, ανακάλυπτε πόσο εύθραυστες είναι οι ισορροπίες που το διέπουν και πως οφείλει να το προστατεύει για να είναι φιλικό μαζί του. Αυτή η προστασία περνούσε συχνά από την ιεροποίηση των ζωτικών στοιχείων της φύσης ως αποτέλεσμα σεβασμού ή φόβου. Έτσι δάση και άλση αφιερώνονταν σε θεότητες, τα δένδρα είχαν ψυχή, που τα προστάτευε (Δρυάδες, Αμαδρυάδες, Δενδρίτες θεούς), οι πηγές, τα ποτάμια, οι λίμνες είχαν τις νεράιδες, τις νύμφες, τις λάμιες που απέτρεπαν τον επίδοξο πλεονέκτη να επωφεληθεί, υπονομεύοντας το μέλλον των επόμενων γενεών.

    Ο μύθος του Θεσσαλού Ερυσίχθονα, που διασώζει στον ύμνο στη Δήμητρα ο ποιητής Καλλίμαχος, δείχνει πως οι αρχαίοι μας πρόγονοι είχαν αντιληφθεί ότι ο άνθρωπος απέναντι στην φύση πρέπει να είναι ευσεβής, πλήρης δέους, διαφορετικά θα υποστεί, αργά ή γρήγορα τις συνέπειες των ενεργειών του. Ο Ερυσίχθων υπήρξε ένας πλεονέκτης, βέβηλος και ασεβής άνθρωπος. Η επιθυμία του να κόψει το ιερό δένδρο της Δήμητρας, παρά τις παρακλήσεις και τις προειδοποιήσεις της νύμφης που το κατοικούσε, οδήγησε στην τιμωρία του με ακόρεστη πείνα. Αφού κατανάλωσε ό,τι του ανήκε, αλλά και ό,τι ανήκε στο περιβάλλον του έφαγε τα ίδια του τα μέλη και πέθανε, χωρίς ποτέ να ικανοποιήσει την πείνα του. Ο μύθος συμβολικά αποδίδει την αδηφαγία, την αλόγιστη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, που χωρίς μέτρο καταναλώνει ακόρεστα και πάνω από τις φυσιολογικές του ανάγκες ο άνθρωπος.

Οι χώροι και οι καλλιτέχνες της έκθεσης (14-18 Μαΐου 2010)

Προεδρικό Μέγαρο (κήπος)
Αφροδίτη Λίτη
1.      Ακαδημία Αθηνών
Παναγιώτης Τέτσης, Σπύρος Κρητικός
Σκίτσα: Μιχ. Κουντούρης
Μουσείο Φυσικής Ιστορίας
2.      Κέντρο Μελέτης Νεώτερης Κεραμεικής – Ίδρυμα Οικ. Γ. Ψαροπούλου
Αποστόλης Ζολωτάκης
3.      Μουσείο Ιστορίας της Ελληνικής Ενδυμασίας του Λυκείου των Ελληνίδων
Ελένη Τζάτζαλος, Βένια Μπεχράκη
4.      Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Moυσικών Οργάνων Φ. Ανωγειανάκη
Θανάσης Μπερούτσος
5.      Μουσείο Ηρακλειδών
Αφροδίτη Λίτη, Αποστόλης Ζολωτάκης
6.      Μουσείο Ελληνικής Παιδικής Τέχνης
Τάσος Μαντζαβίνος
7.      Ίδρυμα 'Αγελου και Λητούς Κατακουζηνού
Ανδρέας Λόλης
8.      Μουσείο Κοσμήματος Ηλία Λαλαούνη
Αλεξάνδρα Αθανασιάδη
Video: Γιώργος Ταξιαρχόπουλος, Σαββίνα Πατρικίου, Γρηγόρης Μαρκάτος
9.      Μουσείο Σπύρου Βασιλείου
Katharina Bolesch, κεραμικό
10.     Ιστορικό Αρχείο της Εθνικής Τράπεζας
Ειρήνη Γκόνου, Μίλτος Παντελιάς, Καλλιρρόη Σπυρίδωνος
11.     Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών & Μουσικής Β. και Μ. Θεοχαράκη
Χρύσα Βέργη, Μαρία Γιαννακάκη
12.     Μουσείο Πολιτικών Εξορίστων 'Αη Στράτη
Κατερίνα Χαριάτη Σισμάνη
13.     Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος
Αφροδίτη Λίτη
14.    Μουσείο Φρυσίρα
Καλλιρρόη Μαρούδα
15.    Ελληνοαμερικανική Ένωση
Χάρις Κοντοσφύρης, Χρήστος Χαρίσης, Γιώργος Τσεριώνης, Βένια Μπεχράκη, Μάγδα Ταμάμ, Ελένη Τζάτζαλος, Πέτρος Βρέλης, Κωνσταντίνα Κατρακάζου, Στέφανος Ζαννής, Ιωάννα Ράλη

Συμμετέχουν τα Μουσεία μέλη του Δικτύου:
    Κέντρο Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, Κέντρο Μελέτης Νεώτερης Κεραμεικής – Ίδρυμα Οικ. Γ. Ψαροπούλου, Μουσείο Ιστορίας της Ελληνικής Ενδυμασίας του Λυκείου των Ελληνίδων, Μουσείο Ιστορίας της Ελληνικής Ενδυμασίας του Λυκείου των Ελληνίδων, Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Moυσικών Οργάνων Φ. Ανωγειανάκη, Μουσείο Ηρακλειδών, Μουσείο Ελληνικής Παιδικής Τέχνης, Ίδρυμα 'Αγγελου και Λητώς Κατακουζηνού, Μουσείο Κοσμήματος Ηλία Λαλαούνη, Μουσείο Σπύρου Βασιλείου, Ιστορικό Αρχείο της Εθνικής Τράπεζας, Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών & Μουσικής Β. και Μ. Θεοχαράκη, Μουσείο Φρυσίρα, Μουσείο Πολιτικών Εξορίστων 'Αη Στράτη, Ινστιτούτο των Ελληνικών Μύλων, Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος, Ελληνοαμερικανική Ένωση, Ευώνυμος Βιβλιοθήκη

Συμμετέχουν οι καλλιτέχνες:
    Αφροδίτη Λίτη, Παναγιώτης Τέτσης, Σπύρος Κρητικός, Αποστόλης Ζολωτάκης, Θανάσης Μπερούτσος, Τάσος Μαντζαβίνος, Αλεξάνδρα Αθανασιάδη, Ανδρέας Λόλης, Ειρήνη Γκόνου, Μίλτος Παντελιάς, Καλλιρρόη Σπυρίδωνος, Χρύσα Βέργη, Μαρία Γιαννακάκη, Καλλιρρόη Μαρούδα, Γιώργος Τσεριώνης, Κωνσταντίνα Κατρακάζου, Στέφανος Ζαννής, Κατερίνα Χαριάτη Σισμάνη, Βένια Μπεχράκη, Μάγδα Ταμμάμ, Χάρις Κοντοσφύρης, Ελένη Τζάτζαλος, Χρήστος Χαρίσης

Σκίτσο: Μιχ. Κουντούρης
Video: Γιώργος Ταξιαρχόπουλος, Σαββίνα Πατρικίου, Γρηγόρης Μαρκάτος, Ιωάννα Ράλη Πέτρος Βρέλης
Κεραμικό: Katharina Bolesch

Παράλληλες εκδηλώσεις
Κατά τη διάρκεια του έτους θα πραγματοποιηθούν στο πλαίσιο του Προγράμματος «Δάσος-Ζωή-Πολιτισμός» δραστηριότητες σε συνεργασία με τους παρακάτω φορείς:

• Δήμος Νεάπολης Λασιθίου
• Δήμος Ελευσίνας Αττικής
• Δήμος Μουρεσίου Μαγνησίας
• Δήμος Κερατέας Αττικής
• Δήμος Καλυβίων Αττικής
• Δήμος Π. Πεντέλης Αττικής
• Δήμος Ασπροπύργου Αττικής
• Δήμος Αμφίκλειας Φθιώτιδας
• Δήμος Νιγρίτας Σερρών
• Δήμος Καμείρου Ρόδου
• Δήμος Καρπάθου
• Δήμος Σοχού Θεσσαλονίκης
• Ελληνοαμερικανική Ένωση
• National Geographic
• Μουσικό Γυμνάσιο Παλλήνης
• Stagecoach Τheatre Αrts